Narkotyki i tzw. dopalacze są coraz częstszym problemem wśród młodych osób. Pod presją rówieśników, z ciekawości, ale i pod wpływem obecnej kultury, pewnych norm społecznych i normalizacji zachowań szkodliwych, młodzi ludzie coraz częściej sięgają po narkotyki po raz pierwszy nawet poniżej 15 roku życia.
To przerażające dane, które przekładają się nie tylko na znaczący wzrost przypadków głębokiej narkomanii u osób młodych, ale też na ogólny wzrost problemu narkotykowego nie tylko wśród trudnych grup społecznych. Jak rozpoznać czy dziecko bierze narkotyki, na jakie sygnały należy zwracać uwagę i jak rodzic może pomóc dziecku?
Podstawowe sygnały mogące wskazywać na problem narkotykowy u dziecka
Jeśli rodzic utrzymuje stały kontakt z dzieckiem wykraczający poza proste i nic nie wnoszące pytania „co nowego w szkole?”, zauważenie pierwszych oznak problemów z narkotykami, alkoholem czy presją rówieśników do ich spróbowania będzie znacznie łatwiejsze. Rodzic powinien mieć świadomość zainteresowań i możliwości swojego dziecka, jego powodów do radości i problemów w relacjach z rówieśnikami czy w szkole.
Otwarta relacja opierająca się o rozmowę, budowanie poczucia wsparcia i akceptacji oraz zrozumienie daje podstawy do tego, aby z dzieckiem pracować niezależnie od pojawiających się emocji i przeżyć.
Niestety, w praktyce to właśnie problemy w domu, konflikty z rodzicami czy brak poczucia bezpieczeństwa i możliwości otworzenia się sprawiają, że dziecko kryje się ze swoim problemem, także tym narkotykowym.
Sygnały, jakie mogą świadczyć o próbowaniu lub zażywaniu przez dziecko narkotyków to m.in. huśtawki nastrojów, nadmierny apetyt lub brak apetytu, porzucanie swoich zainteresowań, wchodzenie w konflikty z nauczycielami i rówieśnikami, izolowanie się, niechęć do rozmów, podkreślanie potrzeby prywatności i przebywania w samotności, a także zmiana grona znajomych, późne powroty do domu, tajemnicze i zdawkowe rozmowy telefoniczne, bunt. Wielokrotnie zdarza się, że poważniejsze problemy z narkotykami prowadzą także do kradzieży, wynoszenia cennych przedmiotów z domu i pierwszych konfliktów z prawem.
Jak może zachowywać się młoda osoba, która zażywa narkotyki?
Zmiany zachowania w formie nadmiernego pobudzenia, agresji, ale także izolowania się, wchodzenia w konflikty oraz przebywania w nowym, „podejrzanym” gronie osób to tylko część objawów mogących sugerować na problem narkotykowy.
Drugą grupą sygnałów, na które warto zwrócić uwagę jako rodzic podejrzewający u dziecka problem z przyjmowaniem narkotyków to objawy fizyczne, zauważalne często po przyjmowaniu używek więcej, niż jednorazowo.
Dziecko może szybko tracić lub nabierać masy ciała, stale pociągać nosem (przewlekły katar), mieć mocno przekrwione oczy, nadmiernie zwężone lub rozszerzone źrenice, bełkotliwy sposób mówienia oraz ślady po ukłuciach. Dodatkowo pojawiają się luki w pamięci, zaburzenia toku myślenia, coraz wyraźniejsze zaniedbywanie swojej higieny i wyglądu.
Dzieci korzystające z narkotyków mogą gromadzić w swoich pokojach zupełnie nowe rzeczy, często przypadkowo znajdowane przez rodziców w kieszeniach ubrań do prania czy kurtkach w przedpokoju. Najczęściej będą to:
- fifki,
- fajki,
- bibułki papierosowe,
- małe foliowe torebeczki (także z zawartością),
- kawałki opalonej folii aluminiowej,
- nietypowe tabletki,
- tubki,
- igły,
- strzykawki.
Zdarza się, że uzależnieni od narkotyków przyjmują także typowe leki bez recepty (np. syropy na kaszel i leki przeciwgrypowe), w których składzie jest pseudoefedryna.
Jakie działania może podjąć rodzic podejrzewający dziecko o zażywanie narkotyków?
Najważniejszym krokiem jest spokojna rozmowa i próba wyjaśnienia zaobserwowanych zmian w zachowaniu dziecka. Niektórzy młodzi ludzie sięgający po środki odurzające, ale mający dobry kontakt z rodzicami przyznają się do eksperymentowania lub złamania się pod presją rówieśników. Inni mogą przyznać się do problemów w wybuchu złości i agresji, zarzucając rodzicom że nie powinno ich to interesować.
Znaczna część dzieci będzie oczywiście kryć się z problemem i zaprzeczać mu, na co trudno jest znaleźć dobre uniwersalne rozwiązanie poza pracą samych rodziców z terapeutą w celu znalezienia najlepszej drogi do pomocy dziecku. Freedom – ośrodek leczenia narkomanii we Wrocławiu oferuje pomoc dla dzieci uzależnionych od narkotyków oraz ich rodzin, umożliwiając wspólne przejście przez okres terapii i powrotu do zdrowia pod czujnym okiem doświadczonych terapeutów specjalizujących się w pracy z młodszymi pacjentami.